(129.12) Περί ιχθύων

Φοιτητής: Τριαντάφυλλος Μαμμάσης
Επιβλέποντες καθηγητές: Νέλλη Μάρδα, Κωνσταντίνος Μωραΐτης
Σύμβουλος: Κωνσταντίνος Καραδήμας
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία παρουσίασης: Ιούλιος 2012

Αφορμή της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασίας αποτέλεσε η ύπαρξη μιας ιχθυόσκαλας στο κέντρο της πόλης των Πατρών και οι δεσμοί που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ αυτής και του αστικού ιστού.

Η ιχθυόσκαλα Πατρών, χτισμένη την δεκαετία του 60, είναι η τρίτη μεγαλύτερη ιχθυόσκαλα στον ελλαδικό χώρο και μέχρι σήμερα αποτελεί τον βασικότερο κόμβο διακίνησης αλιευμάτων της Πελοποννήσου και των νησιών του Ιονίου πελάγους. Τοποθετείται στην κατάληξη του πεζοδρόμου της Τριών Ναυάρχων και συνδυάζεται γεωγραφικά με το φάρο της πόλης, αποτελώντας από κοινού ένα συνήθη προορισμό περιπάτου και τον μοναδικό ψαρότοπο της πόλης.

Το θέμα της διπλωματικής αφορά στην δημιουργία ενός σύγχρονου κέντρου αλιείας στην περιοχή την υπάρχουσας ιχθυόσκαλας, ενός χώρου συνάθροισης και αλληλεπίδρασης ερασιτεχνών και επαγγελματιών ψαράδων από όλη την Δυτική Ελλάδα. Με στόχο την ανάπτυξη του αλιευτικού τουρισμού, προτείνονται μια σειρά από εγκαταστάσεις που στοχεύουν στην ενημέρωση, την  εκπαίδευση αλλά και την ενεργή ενασχόληση με τα διαφορετικά είδη ψαρέματος.

Όπως αναφέρει και μια κινέζικη παροιμία "αν θες να χορτάσεις έναν άνθρωπο για μία μέρα δώσε του ένα ψάρι, αν θες να τον χορτάσεις για μια ζωή, μάθε του να ψαρεύει".

 

 

Βασική πρόθεση κατά την συνθετική διαδικασία αποτελεί η "συρραφή" της πόλης και της θάλασσας. Γι' αυτό και τα κτήρια δεν σχεδιάζονται αυτόνομα ή απομονωμένα από το υπάρχον αστικό τοπίο αλλά προκύπτουν ως μια συνέχεια του ίδιου του πεζοδρόμου της Τριών Ναυάρχων. Σε αντίθεση με την ορθοκανονικότητα του ιστού της πόλης, στο παραλιακό μέτωπο το έδαφος σπάει υπό την μορφή βεντάλιας και τμήματα αυτού αρχίζουν να υψώνονται σχηματίζοντας τους δύο βασικούς κτηριακούς όγκους. Συμβολικά θα μπορούσε να ειπωθεί πως η Τριών Ναυάρχων αποτελεί ένα "ψαροκόκαλο" και τα κτήρια συνθέτουν την "ουρά" του, η οποία με τη δύναμη που εισχωρεί στην πόλη προκαλεί ρωγμές στο έδαφος.

Εσωτερικά των ορίων που σχηματίζουν τα δύο κτήρια τοποθετείται η καρδιά της σύνθεσης, προστατευμένη από τη φασαρία του δρόμου και την κίνηση των οχημάτων. Ορίζεται έντονα από ένα γραμμικό στοιχείο νερού, το οποίο ξεκινά από την θάλασσα και φτάνει στο εσωτερικό του πεζοδρόμου. Μια συμβολική αναβίωση του αρχαίου δίαυλου, που άρχιζε από το ιερό της Δήμητρας και κατέληγε στα όρια της "άνω πόλης", τα σημερινά Ψηλαλώνια. Ένας σύγχρονος "ποταμός" στο κέντρο της σύνθεσης, που λειτουργεί ως υπαίθριο εκθετήριο αλιευτικών σκαφών και δίνει την δυνατότητα στον πεζό να κινηθεί εκατέρωθεν των οχθών του ή να τον διασχίσει κάθετα, περνώντας πάνω από πλωτές γέφυρες.

Εκτός από την σχεδιαστική συνέχεια, ο αστικός ιστός "συρράπτεται" με το κέντρο αλιείας και σε επίπεδο χρήσεων γης· στα ισόγεια του πεζοδρόμου της Τριών Ναυάρχων κυριαρχούν αυτές της εστίασης, της αναψυχής και του εμπορίου ενώ αντίστοιχες εμφανίζονται στο εσωτερικό της νέας σύνθεσης.

 

 

_ Ρίχνοντας μια ματιά στη σύνθεση

Μια σειρά από αρχιτεκτονικά ευρήματα συνδυάζονται πάνω στο σπασμένο έδαφος του παραλιακού μετώπου και ορίζουν τον χώρο. Αναλυτικότερα εμφανίζονται:

η "ουρά"
Η ουρά αποτελείται από δύο κτηριακούς όγκους, οι οποίοι σχεδιάζονται με τη λογική της σχετικής ολίσθησης. Ο βόρειος όγκος ολισθαίνει εντονότερα από τον νότιο και καταλήγει μέσω μιας πασσαλόπηκτης γέφυρας στον νέο φάρο της πόλης. Η ίδια λογική αξιοποιείται και στις πλάκες του βόρειου όγκου: η πλάκα του ισογείου τοποθετείται σε προβολή και μετακίνηση σε σχέση με την αντίστοιχη του πρώτου ορόφου, δημιουργώντας μια ταράτσα που κοιτάζει την δύση.

Κύρια στοιχεία της σύνθεσης του εσωτερικού του βόρειου όγκου είναι η ελεύθερη κάτοψη και τα μεγάλα ύψη των χώρων. Την κίνηση ορίζουν κατακόρυφα στοιχεία που συνδέουν κάθετα τους δύο ορόφους (γραμμικές σκάλες, ασανσέρ, κατακόρυφα διαχωριστικά πανέλα) αλλά και ο ίδιος ο σκελετός της κατασκευής, ο οποίος είναι εμφανής και θυμίζει ραχοκοκκαλιά. Επιλέγεται η χρήση προεντεταμένων δοκαριών, μιας σύγχρονης εκδοχής του αντίστοιχου σκελετού της υπάρχουσας ιχθυόσκαλας. Ακόμα στο μεγαλύτερο μέρος του κτηρίου επιλέγονται να τοποθετηθούν μεγάλες συρόμενες τζαμαρίες, που επιτρέπουν την ενοποίηση του έξω και του μέσα όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν.

Στο ισόγειο του βόρειου όγκου τοποθετούνται μια μεγάλη αγορά τοπικών προϊόντων, μια ψαραγορά όπως και μια υπηρεσία θαλάσσιου ταξί, ενός σύγχρονου εναλλακτικού μέσου μετακίνησης για την πόλη (πιθανές διαδρομές που να ενώνουν τις προβλήτες αλλά και Πάτρα - Ρίο, Αντίρριο, Ναύπακτος). Στον όροφο τοποθετούνται ένα μεγάλο καφέ-μπαρ και ανοικτά εστιατόρια (open cuisine restaurants), όπου μαγειρεύονται τοπικές και διεθνείς συνταγές με βάση το ψάρι. Παράλληλα μικρότερα καταστήματα συμπληρώνουν τον χώρο (βιβλιοπωλείο, κατάστημα πώλησης ειδών αλιείας, κατάστημα πώλησης ειδών μαγειρικής κτλ).

Ο νότιος όγκος παραλαμβάνει την σχολή και το μουσείο αλιείας και αλιευμάτων. Ο σχεδιασμός του μουσείου αποσκοπεί στην σύνθεση μιας βιωματικής εμπειρίας για τον επισκέπτη. Ακολουθώντας μια γραμμική πορεία που αποκτά την μορφή τρισδιάστατης σπείρας ο τελευταίος δύναται να περιπλανηθεί σε διαφορετικά επίπεδα έκθεσης και να συλλέξει πληθώρα πληροφοριών, κινούμενος πάντα γύρω από το κεντρικό έκθεμα - ένα αιωρούμενο σκελετό καραβιού πάνω από τον οποίο κρέμονται διάφορα είδη αλιευτικών εξαρτημάτων. Ένα διάμηκες γραμμικό άνοιγμα, το οποίο σχεδιάζεται στο κατώτατο επίπεδο του μουσείου (χαμηλότερα από τη στάθμη της θάλασσας), επιτρέπει την παρατήρηση των καρίνων των αλιευτικών σκαφών που εκτίθενται στον "ποταμό" και των μέσων πρόσδεσής τους στον βυθό. Στο ίδιο επίπεδο, επίσης,  τοποθετείται ένα aquarium, το οποίο είναι ορατό και εξωτερικά από το μουσείο. Η κίνηση ολοκληρώνεται, μέσω μιας ραμπόσκαλας, στον πρώτο όροφο του κτηρίου όπου κανείς μπορεί να συναντήσει ένα gift shop και την είσοδος του αμφιθεάτρου. Τέλος, στον δεύτερο όροφο σχεδιάζονται η γραμματεία της σχολής αλιείας, οι αίθουσες διδασκαλίας, μια βιβλιοθήκη και ένα καφέ - μπαρ.

το κτήριο container
Η υπάρχουσα ιχθυόσκαλα επιλέγεται να αποκατασταθεί και να επεκταθεί. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο σκελετός της αλλά και η ελεύθερη κάτοψη του χώρου των δημοπρασιών και γι' αυτό το συγκεκριμένο τμήμα διατηρείται και αποκαθίσταται. Η εύκολη, γρήγορη και οικονομική λύση της επανάχρησης των εμπορευματοκιβωτίων του εμπορικού λιμένα επιλέγεται για τη σύνθεση του νέου τμήματος. Μια βαριά, αυτόνομη κατασκευή, η οποία συνδυάζεται με το υπάρχον στέγαστρο, παραλαμβάνει τις διάφορες διεργασίες: στο ισόγειο τοποθετούνται οι "υγρές" διεργασίες, ενώ στον όροφο τοποθετούνται οι γραφειακοί και λοιποί υποστηρικτικοί χώροι. Η κυρίαρχη γραμμική κίνηση του ορόφου επιτρέπει την παρατήρηση όλων των διεξαγόμενων διεργασιών που συμβαίνουν στο ισόγειο και των αντίστοιχων μεταβολών του χαρακτήρα της ιχθυόσκαλας καθ' όλο το 24ωρο της λειτουργίας της.

ο νέος "φάρος"
Στην απόληξη της Τριών Ναυάρχων προτείνεται η κατεδάφιση του υπάρχοντος φάρος που κατασκευάστηκε το 2000 ως απομίμηση - κακέκτυπο του παλιού φάρου της πόλης. Αντ' αυτού και σε απόσταση από την νέα ακτογραμμή τοποθετείται ένα σύγχρονο τοπόσημο, το οποίο λειτουργεί ως παρατηρητήριο της πόλης, του πεζοδρόμου και της απέναντι όχθης. Στην στάθμη του νερού του νέου "φάρου" σχεδιάζεται μια σύγχρονη βίνα - εκθετήριο τοπικών ειδών αλιευμάτων.

οι "γερανοί"
Μεταλλικά δικτυώματα, που γεφυρώνουν τα κτήρια μεταξύ τους, παραλαμβάνουν την κίνηση των πεζών και των προϊόντων στο σύνολο της σύνθεσης. Η μορφή και η κατασκευή τους θυμίζει τους γερανούς που χρησιμοποιούνται στο εμπορικό λιμάνι της Πάτρας για τη μεταφορά κιβωτίων.

το "αγκίστρι"
Πρόκειται για έναν προστατευμένο όρμο στη συνέχεια του παραλιακού μετώπου, που χρησιμοποιείται ως τόπος ασφαλούς κολύμβησης και παιχνιδιού. Είναι υπαίθριος, διαθέτει ένα κλειστό χώρο μπαρ, ενώ η μορφή του θυμίζει ένα αγκίστρι ή μια δαγκάνα γης που "γραπώνει" την θάλασσα.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.