(126.13) Κατάδυση στην Αλόννησο

Φοιτήτρια : Τσιβανίδου Αντιγόνη-Μαρία
Επιβλέπουσα καθηγήτρια : Τσιράκη Σοφία
Σύμβουλος καθηγητής: Βασιλάτος Παναγιώτης
Σχολή αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.
Ημερομηνία παρουσίασης : Ιούλιος 2013

Στο πλαίσιο αυτής της διπλωματικής εργασίας, υποστηρίζεται η πρόταση δημιουργίας ενός μουσείου ενάλιων αρχαιοτήτων και ενός καταδυτικού κέντρου στην περιοχή των Βορείων Σποράδων και συγκεκριμένα στην άκρη του κάβου, στη Στενή Βάλα Αλοννήσου, σε ιδανικό φυσικό όρμο προστατευόμενο από όλους τους καιρούς.

Η δημιουργία επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων αποτελεί μια ανάδειξη τόσο του θαλάσσιου πλούτου της χώρας, όσο και του αρχαίου ναυτικού πολιτισμού της. Τα αρχαία ναυάγια είναι σημαντικά πρώτον για το φορτίο το οποίο μετέφεραν  (εξαγωγικό εμπόριο) και δεύτερον για το αρχαίο σκαρί καθ'αυτό.

Ύστερα από αναλυτική έρευνα πιθανών θέσεων ανάπτυξης του μουσείου, επιλέγεται η Αλόννησος , καθώς ο βυθός της κρύβει μεγάλο αρχαιολογικό πλούτο. Πάνω από 400 ναυάγια υπολογίζεται ότι υπάρχουν στον πυθμένα της. Εξαιτίας της σημαντικής της θέσης στο Αιγαίο αποτελούσε ναυτικό σταυροδρόμι,, με αποτέλεσμα στο βυθό της να υπάρχει πληθώρα ανεκμετάλλευτων σπάνιων ενάλιων ευρυμάτων που προσελκύουν δύτες από όλο τον κόσμο.

Ο δομημένος χώρος της επέμβασης που αρθρώνεται τόσο στο όριο μεταξύ βουνού και θάλασσας, όσο και τμηματικά μέσα στη θάλασσα, προκύπτει από την αφαίρεση τμήματος του φυσικού βράχου και την τοποθέτηση της κτιριακής μάζας πάνω στο σημείο αφαίρεσης. Μάλιστα, σε κάποια σημεία το κτίριο βρίσκεται εξ'ολοκλήρου κάτω από το έδαφος, δημιουργώντας υπόσκαφους χώρους σηματοδοτημένους με τη μορφή μπούκων και σχισμών, επιτρέποντας την κίνηση πάνω από τους χώρους του μουσείου, μη αλλοιώνοντας το φυσικό ανάγλυφο. Τα υπόλοιπα τμήματα του μουσείου διαμορφώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να εναρμονίζονται με το έδαφος, τονίζοντας τις γραμμές του τοπίου και αποτελώντας μια φυσική κατάληξη στο όριο βράχος-κτίριο-θάλασσα.

Το μουσείο βρίσκεται στο άκρο του κάβου της Στενής Βάλας, σε μια στρατηγική θέση, τόσο από άποψη θεάσεων όσο και από άποψη προσβάσεων. Αποτελεί το άκρο μιας περιπατητικής διαδρομής που ξεκινάει από το εμπορικό παραλιακό μέτωπο της Στενής Βάλας και καταλήγει στο μουσείο, δίνοντας του παράλληλα με τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα και ένα χαρακτήρα περιπλάνησης, εξερεύνησης, στάσης και θέασης. Συγχρόνως, στο μουσείο οδηγεί και ένα γραφικό δρομάκι που έχει ως αφετηρία την παραλία Γλυφά και οδηγεί είτε στην είσοδο του μουσείου είτε στο καταδυτικό κέντρο. Τέλος, ανεξάρτητα από την πρόσβαση στο μουσείο μέσω περιπατητικών διαδρομών που εντάσσονται στο ζωτικό κομμάτι του οικισμού της Στενής Βάλας, μπορεί κάποιος να φτάσει στο σημείο επέμβασης και με το αυτοκίνητο του μέσω του κεντρικού δρόμου, παρκάροντάς το στο προβλεπόμενο χώρο στάθμευσης.

Οι κινήσεις στο εσωτερικό του μουσείου διακρίνονται σε 2 βασικές κατηγορίες. Αφενός υπάρχει μια ευθύγραμμη κεκλιμένη πορεία, η οποία από το επίπεδο εισόδου οδηγεί σταδιακά στο επίπεδο της στάθμης της θάλασσας, όπου είναι και ο κύριος εκθεσιακός χώρος. Η ευθύγραμμη πορεία διοχετεύει επίσης τον επισκέπτη στους υπόσκαφους χώρους, όπου εκθέτονται ευρύματα μικρότερης κλίμακας. Αφετέρου, υπάρχουν και 3 εγκάρσιες κινήσεις κατά πλάτος της ευθύγραμμης πορείας που οδηγούν στα κουτιά-εκθεσιακούς χώρους, όπου βρίσκονται ευρύματα μεγαλύτερης κλίμακας. Ταυτόχρονα, υπάρχει και μια ευθύγραμμη εξωτερική κίνηση που ξεκινάει από το επίπεδο εισόδου, διοχετεύει τον περαστικό στο πάνω επίπεδο των 'κουτιών', όπου φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις και υπάρχει οπτική επαφή με τις μόνιμες 'εσωτερικές' εκθέσεις, καταλήγοντας στο μεταλλικό πύργο που βρίσκεται μέσα στη θάλασσα και λειτουργεί ως παρατηρητήριο. Τέλος, διακρίνεται και μια αυτόνομη κίνηση καθ'ύψος του καταδυτικού κέντρου, που δεν εμπλέκεται με τις κύριες κινήσεις του μουσείου.

Το φως στο εσωτερικό του μουσείου μπαίνει κατά κανόνα από πάνω, είτε με τη μορφή μπούκων στο επίπεδο του εδάφους, είτε με τη μορφή σχισμών. Δημιουργείται έτσι μια ατμόσφαιρα μυστηρίου, όπου το σκοτάδι εναλλάσσεται με το φυσικό φως, όπως συμβαίνει εξάλλου στο βυθό, προσομοιάζοντας με τις έννοιες της κατάδυσης και ανάδυσης, μυώντας τον επισκέπτη στις συνθήκες ανέλκυσης των ευρυμάτων.

Βασικό στοιχείο της σύνθεσης αποτελεί η εισχώρηση του νερού σε τμήματα του εκθεσιακού χώρου, με κύριο στόχο την ανάδειξη του χώρου ανέλκυσης των εκθεμάτων, την διαδραστική σχέση επισκέπτη και εκθέματος, μέσω της έκθεσης κάποιων εκθεμάτων στο φυσικό τους περιβάλλον, αλλά και τη δημιουργία μιας μυστικιστικής ατμόσφαιρας που οφείλεται στις αντανακλάσεις στο νερό ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες, καθώς το νερό εισχωρεί σε μικρές σχισμές μεταξύ των ψηλών μπετονένιων τοιχείων. Τα 3 'κουτιά'-εκθεσιακοί χώροι αναπτύσσονται στο όριο της χερσονήσου μέσω της αφαίρεσης τμημάτων του βράχου, έτσι ώστε να δίνουν την εντύπωση ότι 'επιπλέουν' στη θάλασσα και τμήματα του βράχου 'γλείφουν΄τα τοιχώματα των εκθεσιακών κουτιών.

Στο μουσείο έχουν χρησιμοποιηθεί 3 υλικά, ανεπίχριστο σκυρόδεμα, μέταλλο, ξύλο. Η επιλογή του μπετόν δικαιολογείται από το ότι χτίζοντας δίπλα αλλά και μέσα στο νερό χρειάζεσαι ισχυρά θεμέλια αλλά και ειδικής επεξεργασίας, πάχους και αντοχής μπετό, έτσι ώστε να μην διαβρώνεται και να μην υπάρχει κίνδυνος κάμψης των τοιχείων από τα ισχυρά κύματα, ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η επιλογή του μετάλλου για την γέφυρα και τον πύργο στοχεύει στην δημιουργία μιας ελαφριάς κατασκευής που αντιπαρατίθεται με το ισχυρό μπετόν, δίνοντας την αίσθηση των μεταλλείων, ενώ το ξύλο συναντάται στην τοπική αρχιτεκτονική και χρησιμοποιείται σαν επικάλυψη του μεταλλικού σκελετού.

Η τοποθέτηση του μουσείου στη συγκεκριμένη χερσόνησο δικαιολογείται και από την δημιουργία οπτικών φυγών σε σημαντικά γειτονικά ναυάγια, χώρους με πληθώρα ενάλιων ευρυμάτων αλλά και τμημάτων του νησιού με σπάνια φυσική βλάστηση. Έτσι, κατά μήκους του εκθεσιακού χώρου σχηματίζονται 'κάδρα' στάσης και παρατήρησης που κεντράρουν κάθε φορά σε διαφορετικά αξιοσημείωτα τοπόσημα.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.