159.14 Αναζήτηση δημόσιου χώρου στο κέντρο της Αθήνας

Φοιτητής: Αλευράς Ανδρέας
Επιβλέπων Καθηγητής: Πανέτσος Γεώργιος
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία Παρουσίασης: 11 Νοεμβρίου 2014

Το εν λόγω οικόπεδο χαρακτηρίζεται σήμερα από ποικίλα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, μα στα πλάισια της εργασίας αυτής δε θα ήθελα να σχολίασω πάνω σε αυτά, αλλά επικεντρώνομαι περισσότερο στα χωρικά ζητήματα που παρατηρούνται. Μελετώντας το οικόπεδο, μπορεί να το διαβάσει κανείς περισσότερο ως κόμβο κυκλοφορίας, παρά ως "πλατεία" που παρέχει χώρο για την πόλη να εκφράσει κομμάτι του υγειούς δημόσιου προσώπου της. Η πόλη στο σημείο αυτό πρέπει να αναπνέυσει, και ο τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι η εμφάνιση κοινόχρηστων ανοικτών χώρων, που θα αφορούν στις γύρω γειτονιές. Θεωρώ πως η κίνηση αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα, ετσι ώστε μια περιοχή όπως αυτή να πάρει αξία και να αναπτυχθέι συνολικά, και με άλλους τρόπους.

Η προτασή μου επιχειρεί να αναζητήσει αυτούς τους χώρους δημόσιου ύφους , επανεξετάζοντας την πλατεία, και οριοθετώντας την με κτηριακούς όγκους οι οποίοι εντείνουν τη δημόσια πτυχή της. Στη νότια πλευρά της τοποθετείται ως πλάτη της πλατείας ένα συγκρότημα κτηρίων, που φιλοξενούν στο οριζόντιο τμήμα τους κατοικίες και καταστήματα τοπικού χαρακτήρα, ενώ στο κατακόρυφο τμήμα τους βρίσκει κανείς τα γραφεία της γενικής γραμματείας του δήμου Αθηναίων. Αντιδιαμετρικά και διαγωνίως αυτών βρίσκει κανείς ένα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης σε υποχώρηση και συνέχιση της πλατείας, με το ίδιο το κτήριο να έχει σχεδιαστεί με το στόχο αυτό.

ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΚΤΗΡΙΩΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ
Πρόκειται για το συγκρότημα κτηρίων στη νότια πλευρά, την πλάτη της επέμβασης. Φαίνεται πως η ίδια η αστική τοπογραφία της πλατείας ως έχει, η θέση των υπαρχόντων κτηρίων και οι περασίες στις όψεις τους δημιουργούν ένα νοητό τετράγωνο,  το οποίο κρατώ στο σχεδιασμό μου σεβόμενος την υπάρχουσα γεωμετρία. Επιλέγω να υψώσω έναν γωνιακό όγκο, ο οποίος υπάρχει σε σχέση με τον χώρο που ορίζει μπροστά του. Με την κίνηση αυτή λαμβάνει σημασία το σχήμα της ημιπερίκλειστης πλατείας, με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται στην όψη που φαίνεται από τη βόρεια κατέυθυνση. Επίσης εμφανές εδω είναι το στοιχείο της αραίωσης της δόμησης, καθώς σε σχέση με την προυπάρχουσα κατάσταση ο όγκος των δομημένων κτηρίων έχει μειωθεί. Η συνολική ογκοπλασία στρέφεται, με τη διέυθυνση της αγκαλίας που δημιουργείται προς την πλατεία να απευθύνεται πιο άμεσα στο Μουσείο  αντιδιαμετρικά αυτής, ενισχύοντας την υποχώρηση του μουσείου ως συνέχεια της πλατείας, και καθιστώντας τον ενδιάμεσο χώρο, δηλαδή το ίδιο το άνοιγμα σημαντικό.

Από τους δύο όγκους που τοποθετούνται, ο κατακόρυφος όγκος φιλοξενεί τα γραφεία της γενικής γραμματείας Αθηνών, των οποίων το υπάρχον κτήριο απαλλοτριώνεται, ενώ ο οριζόντιος όγκος φιλοξενεί στο ισόγειό του μικρής κλίμακας εμπόρειο, μαγαζιά και καταστήματα, ενώ από το πρώτο επίπεδο και έπειτα τοποθετούνται κατοικίες για οικογένειες.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Το δεύτερο μέρος της επέμβασης μου και η ραχοκοκκαλιά του συνολικού project αποτελεί το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που περικλείεται απο τις αρχές των οδών Λιοσίων και Αχαρνών, καθως και την οδό Μακεδονίας.

Όλοκληρο το κτήριο είναι σχεδιασμένο με στόχο τη συνέχιση του δημοσίου χώρου. Η πλατεία αποτελεί κομμάτι του μουσείου, και το μουσείο συνέχεια της πλατείας, μέσω της υποχώρησης και της ανάβασης. Ο κήπος αντικατοπτρίζει την ανάγκη των κοντινών γειτονιών για δημόσια έκφραση, και το μουσείο στέκει ως σημείο τομής των δύο.

Στην προσπάθεια μου να χειρίστώ το εσωτερικό σαν εξωτερικό και το αντίθετο, προσπάθησα να σπάσω την έννοια της κλίμακας σε σημεία, από το πάχος της κόλωνας μέχρι το ύψος των ορόφων. Οι διάδρομοι άλλοτε είναι υπερμεγέθεις, και μεταμορφώνονται σε πλατώματα, και άλλοτε ακολουθούν την κλίμακα που έχει συνηθίσει ο επισκέπτης. Ο εξώστης στην πρόσοψη υπακούει στα συνήθη μεγέθη, όμως η έκταση των μπαλκονιών στην πίσω όψη τα μετατρέπει σε προσωρινές πλατείες για τον περιηγητή.

Μέσω της ύπαρξης ενός μόνο χώρου κύριας έκθεσης ανα όροφο, ολόκληρο το μουσείο αποτελεί μια ακολουθία διαδοχικών εμπειριών μέσω του εργαλείου της πορείας και της περιήγησης. Εξαίρεση αποτελεί το ισόγειο, στο οποίο φιλοξενείται η μόνιμη έκθεση, όπου οι επισκέπτες επιλέγουν πλέον ανάμεσα σε αίθουσες και οχι σε πορείες.

Προγραμματικά το κτήριο φιλοξενεί την αίθουσα της κύριας έκθεσης, χώρους προσωρινής έκθεσης μόνιμης, μια βιβλιοθήκη, μια αίθουσα συνεδριάσεων, ένα αμφιθέατρο, το κατάστημα του μουσείου, έναν ενιαίο υπόγειο χώρο στάθμεσηςΚΛΙΚ και βοηθητικούς χώρους.  Το σύνολο των χώρων αυτών υποτάσεται στις προαναφερθείσες σχεδιαστικές αξίες, με στόχο την παραγωγή ένος ενιαίου μηχανισμού.

Ανάμεσα στα κτήρια που περιγράφηκαν και μέσω αυτών λαμβάνει υπόσταση , χωρική και αστική σημασία η πλατεία Ανεξαρτησίας. Πλέον επανασχεδιασμένη για τον πεζό, υποβασταζόμενη από όρια δημόσιου χαρακτήρα, και άλλοτε να προεκτείνεται και να υποχωρεί, το μέγεθος της πλατείας μεταλλάσεται. Ο περιηγητής της πόλης έχει πλέον το δικαίωμα να ανακαλύψει και να περιπλανηθεί, πάντα με κέντρο της προσοχής του την πλατεία.Οι ίδιοι οι κάτοικοι, έχοντας ως οδηγό την επέμβαση, διαμορφώνουν οι ίδιοι το ύφος και τις ενέργεις που διαδραματίζονται στο χώρο που πλέον τους ανήκει.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.